Rewşa Iraqê nîgeran e û demokrasî rastî metirsiyek mezin hatiye.

Serok Barzanî di hevpeyvîna xwe ya ligel radyoya Monte Carlo ya Fransa de behsa pêşhatên Iraq û Herêma Kurdistanê û pêwendiyên Bexda û Hewlêrê û êrişên Îranê bo ser Hewlêrê kir.

Serok Barzanî bi bîr xist ku ew li ser bingehê rêkeftineke siyasî beşdarî hikûmeta nû ya Iraqê bi serokatiya Mihemed Şîe Sûdanî bûne. Serok Barzanî amaje bi wê yekê jî kir ku, Serokwezîr Sûdanî hewl dide pabendî rêkeftina di çarçoveya rêkeftina siyasî de be, Serok Barzanî got ku Sûdan rastî zehmetiyan tê.

Barzanî balkişand li ser wê yekê ku wan berî niha piştevaniya Sûdanî kiribûn û ji bo cîbicîkirina pêwîstiyên rêkeftina di navbera aliyan de dê berdewam bin û wiha berdewam kir:

“Sudanî rastî astengiyan tê. Ji bo cîbicîkirina xalên rêkeftina di navbera partiyan de hatiye astengkirin. Naxwazim ti aliyekî eşkere bikim, lê diyar e ku aliyên ku hewl didin karê hikûmeta federal asteng bikin hene.”

Em bi eşkere ji rewşa Iraqê nîgeran in. “Demokrasiya Iraqê hem ji hundir û hem jî ji derve rastî metirsiyek mezin hatiye.”

Derbarê peywendiyên navxweyî yên Herêma Kurdistanê û nakokiyên aliyên siyasî yên li Bexdayê de jî, Barzanî got, mixabin li ser mijar û armancên stratejîk cudahiya bîr û baweriyên eşkere hene. Ji bo çareserkirina pirsgirêkan çi ji destê me bê em ê bikin.”

“Bi kesên ku dixwazin Herêma Kurdistanê têk bibin re tifaq neyê kirin”

Serok Mesûd Barzanî got, “Nabe em ji statuya Herêma Kurdistanê tawîz bidin, bi kesên ku dixwazin herêmê wêran bikin re hevkarî nayê kirin, bi kesên ku dixwazin herêmê wêran bikin re tifaq neyê kirin. Ev jî stratejîk in. pirsgirêk û em dizanin ku di vê mijarê de bi awayekî zelal hewldan hene.”

“Tuwanbariyên Îranê bêbingeh in”

Serok Barzanî balkişand li ser wê yekê ku tohmetên Îranê yên li dijî Herêma Kurdistanê bêbingeh in û got, Îran ji her kesî baştir dizane ku ew tohmet vala ne. Belê, ez li Mehabadê ji dayik bûye, tu carî em naxwazin pêwendiyên me û Îranê têkherin.

Ger baregeheke Mosadê li Hewlêrê hebûya, Îranê nediwêrî êrîş bike.”

Îranê û grûpên çekdar ên alîgirên Îranê ji 7ê Cotmehê ve 143 êrişên firokeyên bê firokevan û mûşekên balîstîk li ser Hewlêrê pêk anîne. Serok Barzanî balkişand li ser wê yekê ku Îranê êrişên xwe bi hinceta Mossad û grûpên opozîsyona Kurdistanê pêk aniye û got, ez piştrast im eger baregeha Mosadê bûya, Îranê nediwêrî êrişî wan bike.

“Kuştina keça 11 mehî sûc e”

Barzanî bi bîr xist ku di êrîşa mûşekî ya li ser mala karsaz Pêşrew Dizayî ya li Hewlêrê de welatiyên sivîl bûne armanca êrîşan û got: “Bombebarankirina malbateke sivîl ê bêguneh û êrîşên ku di encamê de keçeke 11 mehî jiyana xwe ji dest da, sûcekî şermezarkirinê ye.”

“Hêzên opozisyona Kurd ên Îranê ji navçeyên sînorî vekişiyan”

Barzanî wiha berdewam kir:

“Opozisyona Îranê 50 sal e heye. Di çarçoveya rêkeftina sê alî ya navbera hikûmeta federal, hikûmeta Herêma Kurdistanê û hikûmeta Îranê de hêzên opozîsyona Îranê ji navçeyên sinorî vekişiyan, ango navçeyên derdora Hewlêrê. Di çarçoveya peymana ku min diyar kiribû de hat kirin, ji ber vê yekê tawankirinên Îranê bêbingeh in û me tu carî  nexwest ku têkiliyên me yên bi Îranê re bigihêje asteke aloz, lê Îran bi vê yekêde israr dike.

Derbarê vekişîna hêzên Hevpeymaniya Navdewletî ya li dijî DAIŞê de, Serok Mesûd Barzanî got, “Senaryoya ku hêzên Amerîkî û hêzên hevpeyman gotibûn dê sala 2011ê vekişin, dibe ku dubare bibe. Piştî demekê DAIŞê hema hema sêyeka Iraqê dagîr kir û di encamê de hema hema tevahiya Iraqê dagîr kir. “Bêyî piştgiriya hevpeymaniyê, rewş dê niha pir cuda bûya”.

“Hemû biryarên Dadgeha Federal li dijî Herêma Kurdistanê ne”

Serok Mesûd Barzanî dilgiraniya xwe ji biryarên Dadgeha Bilind a Federal a Iraqê anî ziman û got:

“Mixabin hemû biryarên Dadgeha Bilind a Federalî li dijî Herêma Kurdistanê ne. Bi baweriya min ev lîstika desteyên dadwerî, yasadanîn û cîbicîkar e. Dadgeha Federalî desthilat û erkên xwe yên sereke binpê kiriye, biryarên wê ne dadperwerane û bi temamî li dijî Herêmêne.”

Tirsa me nemaye, nifşekî xwende, çekdar, bawermend û bi biryar amade ye.”

Serok Barzanî li ser pirsa “Em haydar in ku hûn wek nifşê duyem hem şer û hem jî gotûbêjê dizanin, ez meraq dikim gelo ew dikarin bi serpereştiya nifşê sêyem li hember wan kêşeyên ku Herêma Kurdistanê rûbirû mane?” Pirseke pir baş e. Li dijî DAIŞ’ê jî heman fikarên min hebûn.” Nêzî du mehan di têkoşînê de zehmetiyên me hebûn, lê piştre nifşek nû derket holê ku bi berxwedan, xwedî tecrûbe û îradeyek bihêztir bû. Rast e. Nifşek nû heye ku bêguman ji pêşketina teknolojiyê û pêşketinên cîhanê bibandor e, lê xwende, amade ye, tijî çek, bawerî û îrade ye.” ji tiştên ku nifşên yekem û duyemîn bi dest xistin pir wêdetire, “

Eger Bexda pabendî federalîzmê û destûrê bûya, me referandum nedikir.

Serok Barzanî behsa sîstema Federaliya Iraqê û referanduma sala 2017ê jî kir.

Barzanî di berdewamiya axaftina xwe de diyar kir ku parlamentoya Kurdistanê piştî rûxandina rejîma Beis di sala 2003’an de federalîzm pejirand û wiha dewam kir:

“Peywendiyên bi Bexdayê re li ser vê esasê bûn. Piştî rûxandina rejîmê ez demeke dirêj li Bexdayê bûm. Dema ku destûr hat nivîsandin, me ji dil û can hewl da ku Iraqeke federal û demokratîk ava bikin.”

Me dît ku hinek kes baweriya xwe bi federaliyê naynin û ji destûra ku me li ser li hev kiribûn jî paşde disekinin. Di xalên ewil ên Destûra Bingehîn de ev daxuyanî wiha hatiye nivîsandin: Pabendbûna bi destûrê garantiya yekîtiya Iraqê ye. Lê Destûra Bingehîn hat binpêkirin. Eger pabendî federalîzmê û destûrê bibûna, me referandum nedikir, lewma careke din dubare dikim ku hemû demokrasî li Iraqê di bin metirsiyê de ye.

Iraq dê vegere demokrasîyê ku me li hev kiribû; Prensîbên bingehîn ên hevkarî, lihevkirin û hevsengiyê dikarin Iraqê ji qeyrana niha rizgar bikin. Lê belê dîktatoriya hikûmetê û kontrolkirina her tiştî ji aliyê komek, pêkhate û cemaetekî ve wê Iraqê bişewitîne. Çareserî vegera li demokrasî, destûr, rêgezên bingehîn ên hevkarî, lihevkirin û hevsengiyê ye.”

Serok Barzanî: Kurd ji bilî çiyan dostên din hene

Serok Barzanî li ser gotina “Kurd ji bilî çiyayan tu dostekî din nîne” got, li derveyî çiya jî dostên kurdan hene, welatên ereb, civakan, rojava, Amerîka û rojhilat, spas ji bo Xwedê niha gelek dostên me hene. .”

Serok Mesûd Barzanî li ser pirseke derbarê piştgirîkirina doza Kurd de got, “Têgihiştin û piştgirî heye, lê ne di asteke têr de ye. “Carinan bûyerek tê û pêşî li hemû bûyerên din digire, wek mînak şerê Ukraynayê, şerê Xezayê, carinan jî bal ji cihekî diguhere cihê din.”

​